Trong các ngày hội, ngày Tết, ông cha ta đã sáng tạo ra rất nhiều trò chơi như: Ðánh đu, kéo co, bịt mắt bắt dê, vật, đánh cờ tướng... Trò chơi dân gian mang tính giải trí lành mạnh, rèn luyện thể lực, kích thích trí thông minh, tài khéo léo của con người, mang tính cộng đồng rất cao, lôi cuốn mọi người cùng vui chơi và ai cũng có thể tham gia. Trò chơi dân gian được ví von như “khúc hát” văn hóa đầy màu sắc và chứa chan kỷ niệm ngày thơ ấu. Các trò chơi tạo ra niềm vui đáng nhớ, kết nối thế hệ và truyền tải những giá trị truyền thống qua thời gian.
Giờ ra chơi tại trường THCS Quang Trung với những trò chơi trò kéo co, ô ăn quan...
Trong cuộc sống hôm nay, với sự phát triển của công nghệ giải trí như laptop, máy tính bảng, điện thoại thông minh... nhiều khi trò chơi dân gian bị lãng quên. Thậm chí trẻ em ở các làng quê hiện nay cũng rất hiếm khi túm 5 tụm 3 để chơi bịt mắt bắt dê, thả đỉa ba ba…. Trẻ em không còn say mê với các trò nhảy dây, ô ăn quan, rồng rắn lên mây nữa mà hướng đến các trò chơi hiện đại rất hấp dẫn bởi tính mới lạ, muôn màu vẻ. Nhưng lại vừa tổn hại sức khỏe, vừa “đầu độc” đạo đức con trẻ. Cho nên bên cạnh việc tổ chức quản lý tốt các trò chơi hiện đại, công nghệ giải trí phát triển lành mạnh thì việc phục hồi các trò chơi dân gian có ý nghĩa sâu sắc cùng hướng tới mục tiêu giải trí lành mạnh. Bảo tồn trò chơi dân gian vốn đã khó, phát huy nó trong xã hội hiện đại còn nhọc nhằn hơn.
Mỗi trò chơi dân gian đều bảo lưu đậm nét yếu tố văn hóa truyền thống của dân tộc
Với những bậc phụ huynh, những người trải qua tuổi thơ gắn bó với các trò chơi dân gian, họ luôn mong muốn con cháu mình cũng có được những trải nghiệm đó. Hiểu về những giá trị văn hóa dân tộc, yêu thích những điều đó sẽ giúp các em nhỏ thêm yêu đất nước, dân tộc mình. Vì vậy, việc duy trì và phát triển các trò chơi vào các hoạt động tại địa phương đã góp phần bảo tồn các giá trị văn hóa dân tộc, đồng thời, giúp thế hệ trẻ tìm hiểu về cội nguồn, thêm trân trọng, giữ gìn và phát huy vốn quý của cha ông.
Đây cũng là thời gian quý giá để những người lớn có cơ hội trở lại với những trò chơi con trẻ, cảm nhận sự thoải mái trong tinh thần khi cuộc sống hằng ngày nhiều xô bồ làm chúng ta quên đi sự vô tư, hồn nhiên thuở nhỏ.
Trở lại tuổi thơ và khám phá văn hóa truyền thống Việt Nam qua các trò chơi dân gian ngày xưa
Trò chơi văn hóa dân gian của các dân tộc như: nu na nu nống, thả đỉa ba ba, bịt mắt bắt dê, chơi ụ, ô ăn quan... kèm theo các câu đồng dao khuyến khích sự khéo léo, vui đùa tập thể chứ không hề nhàm chán như hình thức giải trí hoàn toàn phụ thuộc vào công nghệ. Bên cạnh đó, các trò còn thể hiện sự khéo léo, tính tập thể. Lớn dần lên theo lứa tuổi lại có các trò chơi có tính chuyên môn hơn như: bắn nỏ, đẩy gậy, đi cà kheo, vật, ném còn... thể hiện sự khôn khéo và sức chịu đựng của con người, giúp con người ngày càng phát triển toàn diện về trí, đức, mỹ.
Thực tế hiện nay cho thấy, việc hướng giới trẻ quay về với văn hóa giải trí dân tộc không phải là một bài toán dễ, nhất là khi công nghệ đã và đang tác động quá sâu sắc trong cuộc sống hàng ngày. Chính vì vậy, việc khôi phục lại các trò chơi dân gian như kéo co, đẩy gậy… cần được quan tâm hơn. Bên cạnh đó, các phong trào tổ chức ngày hội văn hóa thể thao diễn ra sôi nổi cũng góp phần không nhỏ vào việc bảo tồn các trò chơi dân gian. Nhưng cần thiết hơn nữa là việc tổ chức thường xuyên tạo thành nếp sinh hoạt của người dân, cho thế hệ trẻ. Để mọi người có thể tham gia cùng nhau, cũng là cơ hội truyền dạy cho thế hệ trẻ cũng như gìn giữ được nét văn hóa tốt đẹp trong đời sống.
Với những ưu thế đó, dần dần, trò chơi dân gian đã trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu trong sự tồn tại và phát triển của con người Việt Nam.
Trò chơi dân gian cứ lùi khuất dần về quá khứ không phải vì nó cổ và kém hấp dẫn mà cái chính là do chưa được quan tâm phục hồi và phát huy trong cuộc sống hiện đại. Phục dựng, tạo không gian cho trò chơi dân gian phát triển chính là sự kế thừa có chọn lọc, là cách bảo lưu, trao truyền hiệu quả những giá trị văn hóa truyền thống cao đẹp tự bao đời cho lớp lớp cháu con về sau.
Nguyễn Ngà